نیازمند تأمّلات نظری و آراء جدید در «فقه هنر» هستیم/ همایش «فقه هنر» به دنبال تکرار مباحث موجود نیست
، دوّمین همایش ملی فقه هنر، در نیمه دوّم دیماه ۱۳۹۶ برگزار شد.
دبیر علمی همایش ملی فقه هنر، نگاه به اقتضائات زمان و مکان، و بروز کارکردهای نوین هنر را در نیل به روش‌های جدید استنباط در عرصه فقه هنر مؤثّر دانست.
نشست خبری دوّمین همایش ملّی «فقه هنر»، روز یکشنبه اول مردادماه ۹۶ با حضور آیت الله ابوالقاسم علیدوست و حجت‌الاسلام دکتر مهدی همازاده در مدرسه اسلامی هنر قم برگزار شد.
در این نشست خبری استاد علیدوست دبیر علمی همایش و دکتر همازاده مسئول دبیرخانه همایش برنامهها و اهداف دومین همایش ملّی «فقه هنر»را تشریح کردند و گزارشی از روند طی شده از همایش اوّل تا کنون، ارائه دادند.
حکم اوّلیه هر پدیده هنری استحباب است
ابتدا استاد علیدوست ضمن تقدیر از مدرسه اسلامی هنر بهعنوان متوّلی برگزاری همایش ملّی فقه هنر، توضیحاتی در مورد جایگاه هنر در اسلامی بیان داشت و با اشاره به اینکه حکم پدیدههای هنری میتواند تا سرحدّ وجوب یا حرمت تغییر یابد، حکم اوّلیه هر پدیده هنری را استحباب (و نه اباحه) عنوان کرد.
دبیر علمی همایش با اشاره به ویژگی‌های هنر اظهار کرد: هنر خلقی بدیع است که گستره وسیعی دارد و شامل مواردی همچون رفتار است، هنر دارای مصادیق بی شماری است. مصادیق هنر مواردی همچون نقاشی، سخنرانی، مداحی، منبت کاری و موسیقی است، به دلایل مختلف نمی‌توانیم هنر را نادیده بگیریم، نخست به این دلیل که خداوند هنر را دوست دارد، خداوند زیبا است و زیبایی و هنر را دوست دارد.
انسان چون هنر دوست آفریده شده است، نمی‌تواند هنر را نادیده بگیرد، کسی وجود ندارد که از پدیده هنر بدش بیاید، دین اسلام نیز مسلمانان را به هنر تشویق کرده است.
پرداختن به هنر در دین اسلام کاری مستحب است، قرآن یک پدیده هنری است و رسول اکرم(ص) نیز در برخورد با مخالفان رفتاری هنری داشت، هیچ انسان متفکری نمی‌تواند که هنر را نادیده بگیرد.
هنر نمی‌تواند بد باشد
هنر نمی‌تواند بد باشد، در واقع خیلی از اوقات آن چیزی که به اسم هنر است، نمایی از هنر است و هنر نیست، دین اسلام به پدیده هنر بی نظر نیست، اگر هنر در خدمت فساد و استعمار باشد، یک چیز حرام است و پرداختن به بحث‌های هنری یک ضرورت است.
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم به تأکیدات و حمایتهای لفظی و عملی اسلام نسبت به هنر اشاره داشت و اهداف محتوایی همایش فقه هنر را در عین حفظ ضابطه و انضباط اجتهادی، در راستای کارگشایی و گرهگشایی از مسیر هنر معرّفی کرد.
روش‌های جدید استنباط در عرصه فقه هنر
دبیر علمی همایش فقه هنر در ادامه سخنان خود، نگاه به اقتضائات زمان و مکان، و بروز کارکردهای نوین هنر را در نیل به روش‌های جدید استنباط در عرصه فقه هنر مؤثّر دانست.
ایشان با ذکر محورهای اصلی فراخوان مقالات در همایش دوم، محور فلسفه فقه هنر که به مباحث روششناختی استنباط در فقه هنر، مبانی انسانشناختی فقه هنر، معیار مواجهه فقهی با پدیده هنر، هویتشناسی تعیّنات هنری در نصوص دینی، و … میپردازد را دارای اهمیّت ویژه در جنبههای روزآمدی و نوآوری همایش معرّفی کرد.
در این همایش به دنبال پاسخ به نیازهای داخل و خارج از کشور هستیم، نیاز به هنر تنها مخصوص به ایران نیست و تمام بشریت به هنر نیاز دارد، اگر بتوانیم هنر فاخری را ارائه بدهیم، می‌توانیم از این طریق با جهان ارتباط برقرار کنیم.
آیت الله علیدوست با تأکید بر اینکه همایش فقه هنر به دنبال تکرار مباحث موجود نیست، کتاب مجموعه مقالات همایش اوّل را شاهد مثالی بر این رویکرد دانست که در محورهای مقالات همایش دوّم نیز این عدم تکرار و نوآوری در مباحث، ادامه یافته است.
فقه ظرفیت دارد روش‌های راهگشایی به هنرمندان پیشنهاد دهد
در این همایش در چارچوب انضباط فقهی کار کردیم، تا آنجایی که فقه ظرفیت دارد روش‌هایی را پیشنهاد کردیم که راه را برای هنرمندان باز می‌کند.
از جمله محورهای همایش فقه هنر در باب فقه رفتار و آثار هنری، اصول و قواعد فقه هنر، تاثیر جنسیت در احکام هنر، فقه هنر و فهم تزاحم‌ها، آزادی رفتار هنری و حدود آن، فقه هنر و کودکان، مالکیت آثار هنری، احترام و حفظ آثار هنری و ملاحظات شرعی مخاطبان آثار هنری است.
در ادامه نشست، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی همازاده، ضمن توضیح روند اجرایی برگزاری همایش اوّل، به دیدار اختصاصی مقام معظّم رهبری با دستاندرکاران همایش در دیماه ۱۳۹۴ اشاره کرد که ایشان در آن دیدار، ضمن تجلیل و حمایت از برگزاری چنین همایشی در حوزه علمیه، خواستار ادامه کار شده بودند.
مسئول دبیرخانه همایش فقه هنر، با تشریح نیاز جدّی سازمانها و نهادهای تصمیمگیر و سیاستگذار در عرصه هنر کشور به رفع ابهامات فقهی در این زمینه، تأکیدات رهبری و نیاز مذکور را عامل استمرار مسیر و برنامهریزی برای برگزاری همایش دوّم عنوان کرد.
معاون پژوهشی مدرسه اسلامی هنر، سطح استقبال نهادهای علمی و پژوهشی کشور از محصولات و آثار محتوایی همایش اوّل را بسیار خوب ارزیابی کرد و نیل به تأثیرات و نتایج عملی در عرصه هنر را نیازمند ادامه مسیر همین تأمّلات نظری تا رسیدن به رویکرد و آراء جدید در حوزه فقه هنر دانست.
همازاده از مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران به عنوان نهادهای همکار مدرسه اسلامی هنر در جنبههای محتوایی همایش نام برد که در شورای علمی همایش نیز حضور دارند.
