دیدن و فرم (دورۀ سوم: ریش قرمز و شمال از شمال غربی)

سینما فقط داستان نیست. سینما فرم است

پس از برگزاری موفق دو دورۀ قبلی کارگاه «دیدن و فرم» با محوریت فیلم‌های خوشه‌های خشم و دره من چه سرسبز بود، اکنون نوبت به سومین گام در این مسیر رسیده است: بررسی دقیق و تحلیلی دو اثر کلاسیک از دو قطب سینمای جهان؛ آکیرا کوروساوا و آلفرد هیچکاک.

در این دوره، طی ۱۰ جلسه، مسعود فراستی -منتقد سینما و سردبیر فصلنامه فرم و نقد– شما را با مفهومی از سینما آشنا می‌کند که کمتر در آموزش‌های رایج مطرح می‌شود: سینما به‌مثابه فرم، نه فقط روایت.

دو فیلم، دو جهان، یک رویکرد: دیدن فرم

هشت جلسه اول این دوره به بررسی فیلم ریش‌قرمز (Red Beard) ۱۹۶۵، ساختهٔ آکیرا کوروساوا اختصاص دارد؛ فیلمی با ساختاری ظاهراً کلاسیک اما با لایه‌هایی پیچیده از فرم بصری و انسانی. این اثر، که از آخرین همکاری‌های کوروساوا با توشیرو میفونه است، تلفیقی از اخلاق، بحران فردی و زیبایی‌شناسی ناب ژاپنی است؛ فیلمی که فرم آن، نه در حادثه‌پردازی، بلکه در سکوت‌ها، ترکیب‌بندی‌ها و میزانسن‌های بی‌ادعایش شکل می‌گیرد.

دو جلسه پایانی به تحلیل فیلم شمال از شمال غربی (North by Northwest) ۱۹۵۹، اثر آلفرد هیچکاک می‌پردازد؛ یکی از مهم‌ترین تریلرهای کلاسیک که به تعبیری «سرود نهایی» هیچکاک در سینمای تعلیق است. فیلمی که با سکانس‌های به‌یادماندنی (مثل تعقیب هواپیما در مزرعه یا اوج در کوه راشمور) ساختار دراماتیک و فرم‌گرایی را به شکلی چشمگیر به‌هم پیوند می‌زند. هیچکاک در این فیلم، با زبانی تمام‌فرمی سخن می‌گوید و ابزار بصری‌اش را به اوج می‌رساند.

این کارگاه چه چیزی به شما می‌آموزد؟

• این کارگاه، در وهلهٔ اول، تمرینی‌ست در درست دیدن؛ تماشای دقیق و جزءبه‌جزء سکانس‌هایی از فیلم
• سپس آموزش مفاهیم اساسی در فرم بصری و نحوهٔ تبدیل فرم به معنا
• در نهایت، هنرجو به تحلیل می‌رسد؛ تحلیلی نه بر اساس مضمون، بلکه باتکیه‌بر زبان سینما

مسعود فراستی در طول جلسات، به‌جای آموزش انتزاعی یا کلیشه‌ای، از دلِ فیلم و لحظه‌های سینمایی، فرم را برای شما قابل‌لمس می‌کند. این مسیر، هم‌زمان هم تماشای فیلم است، هم کلاس درس.

چرا این کارگاه منحصربه‌فرد است؟

تمرکز بر فرم: ابتدا سکانس‌ها را می‌بینیم و سپس با بحث فرم (قاب‌بندی، حرکت دوربین، نورپردازی و چیدمان بصری) تجربه را تعمیق می‌کنیم.

یادگیری ملموس: کنارگذاشتن حجاب‌های ذهنی تا بتوانید «فرم» را همچون زبان دوم ببینید و تحلیل کنید.

فرصت تمرین و بازخورد: علاوه بر مشاهده و بحث، می‌توانید در قالب کار پایانی یک نقد فیلم بنویسید و آن را با معیارهای دوره بسنجید.

پشتیبانی اختصاصی با استاد پشتیبان

اگر دوره را با پشتیبانی ثبت‌نام کنید، دو جلسهٔ اختصاصی برخط (هم‌زمان) با استاد پشتیبان خواهید داشت:

• پرسش‌های خود را مطرح می‌کنید
• تمرین‌های تحلیلی‌تان بررسی می‌شود
• بازخورد فردی و کاربردی دریافت می‌کنید

حسین طالبی، منتقد سینما و سردبیر سایت سینمایی آیه‌دُسینما، شما را به‌عنوان استاد پشتیبان همراهی می‌کند.

گواهینامه معتبر

پس از اتمام دوره و ارائهٔ کار پایانی (نوشتن یک نقد فیلم مبتنی بر آموزه‌های کارگاه)، پس از درخواست صدور گواهی، شما گواهینامه‌ای دوگانه دریافت خواهید کرد:

• مورد تأیید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
• مورد تأیید باشگاه هنر اسلامی یونسکو

این گواهینامه، نشانهٔ تسلط شما بر فرم‌شناسی و تحلیل سینماست و اعتبار رسمی دارد.

چه کسانی باید در این دوره شرکت کنند؟

• علاقه‌مندان جدی به سینما که می‌خواهند سواد بصری و تحلیلی‌شان را ارتقا دهند
• کسانی که قصد دارند وارد عرصهٔ نقد فیلم شوند و نیاز به دیدن دقیق و آگاهانه دارند
• هنرجویانی که در دوره‌های اول و دوم شرکت کرده‌اند و اکنون می‌خواهند مسیر خود را تداوم دهند
• یا حتی کسانی که به دنبال شیوه‌ای تازه برای تماشای فیلم و درک عمیق‌تر از آن هستند

شرکت در این دوره به شما کمک می‌کند:

• چشم‌انداز تازه‌ای از فرم سینمایی پیدا کنید.
• مهارت‌های تحلیلی خود را در نقد فیلم تقویت کنید.
• با نمونه‌های عملی و مصداق‌های واقعی، مفاهیم انتزاعی فرم را ملموس سازید.
• دایرهٔ دیدتان را فراتر از لذت صرفاً دیداری گسترش دهید و درکی سینمایی و نویسنده‌وار پیدا کنید.

دورهٔ سوم کارگاه «دیدن و فرم»، شما را وارد مرحلهٔ تازه‌ای از تماشای فیلم می‌کند؛ جایی که «دیدن» دیگر فقط نگاه‌کردن نیست، بلکه باز کردن چشم به ساختار است. فراستی، بادقت و صراحت خاص خود، شما را به جایی می‌برد که سینما از سطح داستان عبور می‌کند و به یک زبان تصویری بدل می‌شود؛ زبانی که باید آن را آموخت، تمرین کرد و درک کرد.

سینما فقط داستان نیست. سینما فرم است.