در مناظره «موسیقی در ایران و پیامدهای اجتماعی آن» مطرح شد:
خواسته مردم به نیاز آنها تعبیر نشود/ تفکیک شهر مذهبی و غیرمذهبی، آسیبزا است/ چرا بهخاطر فحش دادن در ورزشگاهها، مسابقات فوتبال را تعطیل نمیکنید؟
لید: این تفکیک به معنای آن نیست که در شهر زیارتی حلال خدا و در غیرزیارتی حرام خدا رخ میدهد زیرا این سکولاریسم فرهنگی میشود، یعنی به دنبال آن نیستیم که مشهد واتیکان شود و شهرهای دیگر لاسوگاس، چراکه حلال خدا در تمام کره زمین حلال خداست.
برنامه زاویه کاری از گروه معارف و اندیشه دینی شبکه چهارم سیما، مطابق معمول هر هفته، چهارشنبهشب 17 شهریورماه 1395 با حضور دکتر مسعود کوثری، استاد دانشگاه تهران و پژوهشگر حوزه موسیقی، فرهنگ و رسانه، دکتر حمیدرضا نوربخش، مدیرعامل خانه موسیقی، حجتالاسلاموالمسلمین دکتر احمد رهدار، عضو هیئتعلمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) و رئیس مؤسسه مطالعات و تحقیق اسلامی فتوح اندیشه و حجتالاسلاموالمسلمین علی الهی خراسانی، پژوهشگر فقه اجتماعی با موضوع «موسیقی در ایران و و پیامدهای اجتماعی آن» روی آنتن رفت.
در این برنامه، دکتر مسعود کوثری، استاد دانشگاه تهران و پژوهشگر حوزه موسیقی، فرهنگ و رسانه در این برنامه با اشاره به اینکه موسیقی نباید متوقف شود، اظهار کرد: لغو کنسرت دارای پنج عارضه و پیامد است که مورد اول آن، تعارض میان امر اخلاقی و قانونی است؛ زیرا قانون، مورد اجرای وزارت ارشاد است و گفته میشود خلاف اخلاق است؛ یعنی قانون ایران مخالف اخلاق است که این نتیجهگیری موجب دوپارگی در جامعه میشود.
وی اضافه کرد: یکی از هنرهای اسلام و انقلاب اسلامی، پیوندزدن قانون و اخلاق است؛ برخلاف مسیحیت که این دو را از هم جدا کرده است. مورد دوم آنکه تفکیک شهر مذهبی و غیرمذهبی آسیبزاست؛ یعنی یک بخش جامعه براساس عرف میشود و بخش دیگر شهر مقدس میشود و این موجب دودستگی است، درحالیکه امروزه شهدا را در قله کوه، در محل راهپیمایی مردم و دانشگاههای کشور دفن میکنیم که نشاندهنده قداست تمام شهرها و مناطق است.
کوثری با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی قرار است الگویی برای دیگر کشورهای اسلامی باشد، افزود: سومین پیامد آن است که نمیتوان در جمهوری اسلامی برخی موارد را خواست و برخی را نخواست و در موارد و موضوعاتی حرف نداشت؛ درحالیکه بنا داریم مدلی را در این کشور ایجاد کنیم تا الگویی برای دیگر کشورها باشد.
این استاد دانشگاه تهران با اشاره به اینکه توجه به نیاز و اقبال مردم، عارضه چهارم است، تصریح کرد: اینکه مدیر به چه میاندیشد با علایق مردم متفاوت است؛ بلکه باید مردم را مدیریت کرد و با آنها برای تصمیمگیریها مرتبط بود.
وی ادامه داد: اگر این روش در کشور نهادینه شود دچار جزیره گرایی میشویم بدین نحو که در برخی مناطق قانون اجرا میشود و در برخی مناطق نمیشود. اگر با موسیقی بهصورت ذاتی مخالفیم باید تکلیف را مشخص کرد. بعد از 36 سال در این کشور باید بگوییم با موسیقی ذاتاً مخالف یا موافق هستیم؛ زیرا حزب اللهی تر از امام (ره) نیستیم. باید برای موسیقی فکر کنیم و مدیریت نشان دهیم.
فلسفه لغو کنسرتها، ابتذال آنهاست
براساس این گزارش، حجتالاسلاموالمسلمین دکتر احمد رهدار، عضو هیئتعلمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) و رئیس مؤسسه مطالعات و تحقیق اسلامی فتوح اندیشه در واکنش به این اظهارات افزود: صورت مسئله در این بحث، کنسرت نیست؛ بلکه کنسرتِ مبتذل مدنظر است و فلسفه لغو کنسرتها نیز به جهت ابتذال آنهاست.
وی با بیان اینکه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرده از 300 کنسرتی که در سال مجوز داده شده، تنها 9 مورد لغو شده است، تصریح کرد: کنسرت مبتذل در این زمینه مدنظر است. اما در زمینه تعارض امر قانونی و اخلاقی باید گفت که قانون اعلام کرده وزارت ارشاد مجوز میدهد اما حق لغو را به آن را نداده و نهادهای دیگر اعم از نیروی انتظامی را مسئول کرده است.
رهدار با بیان اینکه وزیر ارشاد اعلام کرده است که آنچه را مجوز میدهیم در اجرا تفاوت میکند، افزود: کنسرت فاسد را باید چه کار کرد؟ صورت مسئله این است. نکته دوم اینکه این ادعا که شهر مذهبی و غیرمذهبی نداریم یا احکام الهی استانی نداریم واضح البطلان است؛ زیرا مسئله شهر مذهبی و غیرمذهبی نیست، بلکه شهر مذهبی و مذهبیتر مطرح است. زمانی که گفته میشود کنسرت مجوز دارد یعنی آن را حلال شمردهایم اما باید گفت همین حلال را در محضر یک عالم، یک مدل رعایت میکنید اما در جای دیگر به نحوی دیگر.
رئیس مؤسسه مطالعات و تحقیق اسلامی فتوح اندیشه با بیان اینکه صورت مسئله، کنسرت مبتذل است، ابراز کرد: براساس اعلام وزیر ارشاد، کنسرتهای بسیاری در حال اجراست و موسیقی از رسانه ملی پخش میشود و حتی کنسرتهایی نیز پخش میشود اما 9 مورد از کنسرتها هم در سال لغو میشود.
وی ادامه داد: آیتالله جوادی آملی میفرماید: رسالت انبیاء اقامه عدل بوده نه اعتدال؛ زیرا اعتدال پاسخ معقول به خواستههای مردم است و عدل پاسخ معقول به نیازهای آنها. خواسته افراد ضرورتاً همان نیازهای آنان نیست. ممکن است کسی به دلیل خامی، جوانی و جهل خواستههایی دارد که واقعاً نیازش نباشد. این یک استدلال پوپولیستی است که بگوییم مردم این را میخواهند پس به آن نیاز دارند.
کنسرت مبتذل نداریم!
این گزارش میافزاید: دکتر حمیدرضا نوربخش، مدیرعامل خانه موسیقی نیز در این برنامه گفت: کنسرت، اجرای صحنهای موسیقی است و این کنسرت در کشور ما با یک سیکل قانونی و اداری مجوز میگیرد و زمانی که این مجوز را گرفت به معنای تأیید ماست.
وی با اشاره به اینکه برای اخذ مجوز، استعلامهای فردی، محتوایی، موسیقی و… صورت میگیرد، افزود: زمانی که این مسیر طی میشود نمیتوان گفت کنسرت مبتذل داریم؛ چون مجوز برگزاری گرفته است و مجوز، شرط لازم و کافی برای اجراست.
نوربخش با بیان اینکه هرساله دهها کنسرت مجوز میگیرد، تصریح کرد: زمانی که کنسرتی مجوز گرفت و روی صحنه رفت در کل جغرافیای ایران بلااشکال است و حاشیه ندارد؛ چون دهها کنسرت نیز به دلیل وجود مشکلاتی مجوز نگرفتهاند.
مدیرعامل خانه موسیقی با اشاره به اینکه لغو اکثر کنسرتها در مدت اخیر تماماً در خطه خراسان بوده است، ابراز کرد: برخی از این کنسرتها، موسیقی سنتی کشور بوده است که هنجارمندترین موسیقی کشور است.
مدافع موسیقی حلال، سالم و در جهت زندگی متعالی و رشد یافته انسان هستیم
حجتالاسلاموالمسلمین علی الهی خراسانی، پژوهشگر فقه اجتماعی و عضو شورای سردبیری سایت اجتهاد در این برنامه با اشاره به اینکه موسیقی از کنسرت جداست و موسیقی یکی از جلوههای هنر است، گفت: مقام معظم رهبری میفرمایند: هنر امری تشریفاتی نیست بلکه عجین شده با زندگی انسان و مردم و در هیچ کشوری حتی در جمهوری اسلامی موسیقی که بخشی از هنر است، حذف شدنی نیست.
وی با اشاره به اینکه باید مدافع موسیقی حلال، سالم و در جهت زندگی متعالی و رشدیافته انسان باشیم، افزود: کنسرت یک پدیده رشد یافته فرهنگی معاصر است و زمینهای برای بیان این هنر است و تمام فقها موسیقی که مناسب مراسم گناه و فسق و فجور باشد را حرام دانستهاند و تشخیص این موسیقی نیز برعهده عرف است.
الهی خراسانی با بیان اینکه میان شهر زیارتی از شهر غیرزیارتی تفکیک قائل میشویم، گفت: این تفکیک به معنای آن نیست که در شهر زیارتی حلال خدا اتفاق میافتد و در غیر زیارتی حرام خدا رخ میدهد، زیرا این سکولاریسم فرهنگی میشود؛ یعنی به دنبال آن نیستیم که مشهد واتیکان شود و شهرهای دیگر لاسوگاس، چراکه حلال خدا در تمام کره زمین، حلال خداست.
این پژوهشگر فقه اجتماعی با بیان اینکه در سیاستگذاریهای فرهنگی باید مؤلفههای منطقهای و بومی را در نظر بگیرید، تصریح کرد: زمانی که کنسرت بناست در شهر زیارتی مشهد برگزار شود مؤلفههایش فرق میکند؛ یعنی مجوزی که برای کنسرت میدهیم باید فرق کند که برای شهر مشهد صادر میشود یا مکان دیگری و دلیل آن حفاظت هویتهای شهر است.
وی ادامه داد: در شهر زیارتی تمام جلوههای هنری باید رعایت شود. ما مخالف برگزاری کنسرت در مشهد نیستیم اما باید معطوف به مفاهیم زیارت باشد؛ چراکه در یک کنسرت، طراحی لباس خواننده، شعر، موسیقی، محتوا، طراحی صحنه و مخاطبان میتواند عامل ابتذال باشد.
کنسرتهای موسیقی سنتی در مشهد لغو شده است
در ادامه دکتر حمیدرضا نوربخش، مدیرعامل خانه موسیقی در واکنش به این اظهارات گفت: کنسرتی که مجوز اخذ میکند تمام این مسائلش بررسی میشود در عین حالی که تمام کنسرتهایی که اخیراً در مشهد لغو شده کنسرتهای سنتی ایران بوده است، آیا آنها هم مبتذل بوده است؟ کنسرت شهرام ناظری، کلهر، علیرضا قربانی و سالار عقیلی هم در مشهد لغو شده است.
نحوه اجرای موسیقی مهم است
حجتالاسلاموالمسلمین دکتر احمد رهدار، عضو هیئتعلمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) و رئیس مؤسسه مطالعات و تحقیق اسلامی فتوح اندیشه در جواب این بحث گفت: کنسرت مسئله ذهنی نیست و پایلوتی داریم به مدت 40 سال که حتی در کنسرتهای خوب نیز فضایی خوب حاکم نیست. اگر معتقدید کنسرت مبتذل نداریم الان فایل یک کنسرت را میدهم از تلویزیون پخش شود؛ زیرا موسیقی هنر است و نحوه اجرای این هنر مهم است.
در ورزشگاههای مشهد فحاشی نمیشود؟
دکتر مسعود کوثری، استاد دانشگاه تهران و پژوهشگر حوزه موسیقی، فرهنگ و رسانه در ادامه این برنامه افزود: آیا در ورزشگاههای شهر مشهد فحاشی نمیشود؟ آیا میتوان به این دلیل، مجوز برگزاری مسابقات را در شهر مشهد لغو کرد؟ در مورد کنسرتها نیز باید گفت نمیتوان از روی پیشینه تصمیم گرفت کنسرتی خوب یا بد است.
وی اضافه کرد: زمانی که خوانندهای مجوز اخذ میکند اما در کنسرت خود تخلفی میکند؛ نباید اصل برگزاری کنسرت را لغو کرد بلکه باید آن فرد یا گروه را ممنوعالکار کرد؛ اما اخیراً کنسرت افرادی در مشهد لغو شده است که همگی جز مفاخر موسیقی ایران بودهاند.
احکام الهی براساس زمان و مکان تغییر میکند
حجتالاسلاموالمسلمین دکتر احمد رهدار، عضو هیئتعلمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) و رئیس مؤسسه مطالعات و تحقیق اسلامی فتوح اندیشه با اشاره به اینکه احکام الهی دارای قید زمان و مکان است، افزود: براساس آیات قرآن کفار حق ورود به مکه و مدینه را ندارند اما در شهرهای دیگر اسلامی میتوانند وارد شوند یا در داخل مسجد احکامی داریم که داخل مسجد حکم حلال یا حرام است اما در بیرون اینگونه نیست.
وی با بیان اینکه یکی از مصادیق حریم، داخل خود حرم است، افزود: آیا داخل خود حرم میتوان موسیقی حرام نواخت؟
کنسرتها در شهر مشهد باید متناسب با هویت زیارتی آن باشد
حجتالاسلاموالمسلمین علی الهی خراسانی، پژوهشگر فقه اجتماعی و عضو شورای سردبیری سایت اجتهاد در ادامه این بحث تصریح کرد: باید به نیازهای مردم نیز توجه کرد و باید ذائقههای آنان را رشد داد. معتقدم صداوسیما در برههای از زمان ذائقه مردم را خدشهدار کرد.
وی با بیان اینکه ما مخالف صددرصد برگزاری کنسرت در شهرهای زیارتی نیستیم، تأکید کرد: مردم مشهد همانند مردم دیگر شهرها نیازمند موسیقی حلال هستند اما باید در قالب یک کنسرت براساس هویت شهر زیارتی تأمین شود.
هویت شهر مشهد با توریستی شدن، در حال آسیب است
کوثری در تکمله این بحث افزود: مشهد آقای شهرهای کشور و قم بانوی شهرهاست و موافق این بحث هویتی هستم و در این مسئله هم عرف موسیقی و هم عرف دینی مهم است؛ اما باید گفت آیا امروز هویت شهر مشهد با موسیقی در حال خدشه خوردن است یا با تأسیس مال که مردم برای دیدن برندهای مطرح لباس، کفش، لوازم آرایشی و خانه در مشهد جمع میشوند؟ هویت شهر مشهد به واسطه توریستی شدن در حال ازبینرفتن است.
مردم شهرهای مذهبی هم نیاز به نشاط دارند
نوربخش در ادامه برنامه گفت: خراسان مکتب و پایگاه مهم موسیقی کشور بوده و میراث موسیقی کشور است و شخصیتهای مهمی چون شجریان در این شهر بودهاند.
وی با اشاره به اینکه مسجد و حرم مکانهایی انتخابی هستند، بیان کرد: ما در مسجد و حرم که زندگی نمیکنیم؛ زیرا یکی از شئون زندگی، نماز، عبادت و زیارت است و آن را انتخاب میکنیم اما فردی که در شهر زیارتی زندگی میکند گناه که نکرده است و آن هم نیاز به نشاط و تفریح دارد.
کنسرت بستری برای ابتذال است
رهدار در واکنش به این بحث بیان کرد: کسی با موسیقی مشکلی ندارد بلکه با کنسرت مبتذل مشکل داریم. البته کنسرت، علت ابتذال نیست بلکه بستری برای ابتذال است؛ همانطور که ساحل بستری برای تفریح است و حرم بستری برای عبادت اما ممکن است در ساحل عبادت صورت گیرد یا در حرم فردی گناه کند.
وی اضافه کرد: کنسرت از فرهنگ دیگری وارد کشور ما شده است و باید در فرهنگ ما هضم شود و مدیریت شود؛ زیرا ذات کنسرت برای عالم دین نیست بلکه محل اختلاط زن و مرد و بستری برای گناه است.
الگویی برای برگزاری کنسرت نداریم
رهدار ادامه داد: الگویی برای برگزاری کنسرت در کشور نداریم.
اخذ مجوز برگزاری کنسرت در شهرهای زیارتی سختتر شود
کوثری در ادامه این بحث ابراز کرد: در شهر زیارتی برای برگزاری کنسرت تاحدامکان سخت گرفته شود و نظارتهای بسیاری صورت گیرد و شورایی تشکیل شود که در آن علما نیز حضور داشته باشند؛ زیرا مسئله تخصصی است و اگر مجوزی داده شد باید دانست لغو آن، تبعات بسیاری دارد.
موافق نظارتهای بیشتر برای کنسرت در شهرهای مذهبی هستم
الهی خراسانی در واکنش به این بحث گفت: موافق این نظارتها هستم؛ زیرا برای برگزاری کنسرت در شهرهای مذهبی دغدغههایی وجود دارد که باید با گفتگو برطرف شود؛ زیرا شهرهایی همچون مشهد، دارای هویت خاصی هستند و برگزاری کنسرت نباید هویت این شهرها را خدشهدار کند.
منبع: خبرگزاری شبستان.
