در تاریخ 27 شهریور سال 1402 با حضور حجت‌الاسلام‌والمسلمین مهدی داودآبادی فراهانی (ارائه‌دهنده)، حجت‌الاسلام‌والمسلمین غلامرضا یوسف‌زاده (منتقد) و با دبیری علمی دکتر وحید حیاتی، در جمع مدیران، پژوهشگران، نویسندگان و مشاوران فیلم‌نامه، از سوی اداره کل پژوهش‌های اسلامی رسانه، با همکاری اندیشکده مدرسه اسلامی هنر و دفتر فیلم‌نامه رسانه ملی در تالار اندیشه اداره کل پژوهش‌های اسلامی رسانه برگزار شد.
داودآبادی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه صداوسیما با اشاره به تعریف موقعیت، وضعیت، پی‌رنگ و الگوهای روایی، به مبانی نظری تقسیم‌بندی دوگانه دیدگاه سنتی و متأخر درباره الگوهای روایی و وضعیت‌های نمایشی پرداخت. وی در طیف دیدگاه‌های سنتی به متفکرانی چون یونگ، الیاده و نورتروپ فرای و در طیف دیدگاه‌های متأخر به پژوهش‌گرانی چون ژرژ پولتی، لوئیس هرمن و کریستوفر وگلر اشاره کرد.
این پژوهشگر عرصه فلسفه هنر تصریح کرد: بحث اصلی ما پالایش و تنزیه الگوهای مطرح شده از سوی این اندیشمندان است؛ چرا که در تمام فرهنگ‌ها اشتراک‌هایی وجود دارد که ما می‌توانیم از آن اشتراک‌ها استفاده کنیم و آن‌هایی را که منافاتی با ذات دین ندارد، بپذیریم. در واقع ما می‌توانیم با بررسی کهن‌الگوهای مطرح شده باتوجه‌به نظریه فطرت، به‌نوعی پالایش در وضعیت‌های نمایشی برسیم.
وی در ادامه به این مطلب اشاره کرد که می‌توان این وضعیت‌های نمایشی متعدد را به یک الگوی روایی واحد رساند که این الگو را می‌توان الگوی «جست‌وجو» دانست. چرا که انسان در پی حقیقت است و سعی می‌کند حقیقت را کشف کند. البته هماره جست‌وجو نیز همزاد سفر است که این سفر ممکن است بیرونی یا درونی باشد. همه انبیا و اولیا نیز اهل سفر بوده‌اند و دین هم به سفر تأکید کرده است. بنابراین اگر قرار باشد ما به یک تک الگو برسیم، الگوی «جست‌وجو و سفر» است که در ادبیات بومی و ملی ما و در اندیشه کسانی چون ابن‌سینا، سنایی و عطار به آن پرداخته شده است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه الگوی «جست‌وجو و سفر» به‌عنوان «اَبَرالگو» می‌تواند همه الگوهای دیگر را تحت پوشش قرار دهد، ادامه داد: با نگاه تنزیهی و پالایشی به الگوهای مطرح شده از طرف ژرژ پولتی و جست‌وجو در داستان‌های قرآن و احادیث به 50 وضعیت نمایشی رسیدیم که 36 مورد آنها همان الگوهای تنزیهی مطرح شده پولتی است و 14 الگوی جدید نیز به آن اضافه شده است.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین غلامرضا یوسف‌زاده، ناقد کرسی علمی – ترویجی، ضمن سپاس از تلاش و تتبع علمی چندین ساله دکتر داودآبادی در غنی‌سازی ادبیات نظری در حوزه هنر و نمایش گفت: متأسفانه جامعه هنری و نمایشی ما دچار فقر ادبیات نظری در حوزه هنر و نمایش است و کارهایی از این دست می‌تواند در رفع این مشکل ما را یاری دهد. این پژوهشگر اداره کل پژوهش‌های اسلامی رسانه در نقد پژوهش ارائه شده گفت: به نظر می‌رسد که این کار دوپاره است؛ یک قسمت مباحث نظری است که سنگینی کار هم به این سمت است و یک قسمت هم مباحث کاربردی و عملی که البته مباحث نظری خود ظرفیت یک کتاب مستقل را دارد. چرا که تتبع ایشان در قسمت نظری، تتبعی کامل است. هر چند در برخی از موارد، کار دچار نوعی ایجاز مخل است که اگر این موارد با توضیح و بیان بیشتری همراه شود، پژوهش بسیار خوب و ارزشمندی خواهد بود.
راه افراط و تفریط همواره باز بوده و از سویی بسنده کردن به یک الگو معونه بر است و زحمت ساز و از سوی دیگر ادعای دویست هزار الگوی اِتین سوریو مبالغه و شاید بدون مصداق باشد. به نظر پذیرش تنوع الگوها می‌تواند در خلق متون نمایشی خلاقانه راهگشا باشد.
وی اضافه کرد: عنوان پژوهش از حالت دوپارگی باید خارج شود. یا باید الگوهای روایی یا وضعیت‌های نمایشی در عنوان به‌تنهایی بیاید.
داودآبادی در جمع‌بندی بحث، ضمن توجه به آسیب‌های افراط و تفریط در دسته‌بندی وضعیت‌های نمایشی، پیشنهاد الگوی جستجو را به عنوان ابر الگو که می‌تواند سایر وضعیت‌ها را در بر بگیرد. با این حال با توصیه دکتر یوسف‌زاده موافقم که تنوع وضعیت‌ها حفظ شود.
