مته به خشخاش چند کتاب
حسن کامشاد (متولد 1304) دوست، همکلاسی و یار غار زندهیاد شاهرخ مسکوب، نویسندهی کتاب «نثر نوین فارسی» (نشر آژند 1383)، کتابی از مجموعهی نوشتههایش (یازده مقاله) را در قالب کتابی بسیار خواندنی و آموزنده و جذاب ارائه داده است. تاریخچهی ترجمه ـ که یکی از جذابترین، فشردهترین و در عین حال، جامعترین تاریخهای ترجمه است ـ آغازگر این مجموعه است و مقالهی دوم، نقد و تحلیلی کوتاه و فشرده دربارهی زندگی، دوران فعالیت، سبک و تأثیرگذاری همینگوی، در واقع نقدی است کوتاه و فشرده از نویسندهی امریکایی. جدا از مقالهی «مسئولیت روشنفکران» که در واقع خطابهی اسلاو هاول رئیس جمهور چک 1995 در دانشگاه ویلنگتون زلاندنو است، بقیهی مقالهها، نقدهای ترجمهی کتابهای گوناگون است. و از جمله بهترین آنها، نقدی که نویسنده به کتاب ملیت و زبان –رسالهی دکترایش در دانشگاه کمبریج- نوشته است که بر بخش قابل ملاحظهای از آسیبشناسی ترجمههای سردستی و غیر وفادارانه و به ظاهر سالم و قابل دفاع در ایران اشارات دقیقی دارد که مترجمها چه بلایی بر سر متن، نحوهی نگرش، شیوهی نگارش و جهانبینی مؤلف یعنی خود او آوردهاند. یا نقد او بر جامعهی باز و دشمنانش کارل پوپر در امریکا که از دقیقترین نمونههای نقد ترجمه است. اما ضمیمهی کتاب، متن خاطرهی نویسنده از زندگی، دوستی و سالهای گذرانش با شاهرخ مسکوب، به بخشی جالب توجه از دوران کودکی و همکلاس بودنش با مسکوب در مدارس اصفهان اشاره دارد و نقدی است به بخشی مغفول از شخصیت ادیب درگذشته، در دوران جوانی دو دوست و تغییر مسیر زندگیشان.
هر چند مقالات مجموعه، هیچ نوع اشتراک موضوعی ندارند و در واقع مجموعهای مقالاتند که به تنهایی استعداد تبدیل شدن به کتاب را نداشتهاند و اینک در این قالب، به هیچ روی با هم همخوانی و تناسب ندارند، اما جذاب بودن نوشتهها و شیرینی قلم نویسنده، این نکتهی اصلی را قابل اغماض کرده است.
* مترجمان، خائنان. مته به خشخال چند کتاب، حسن کامشاد، نشر نی، چاپ اول، 1386
