نگاهی به مجموعه داستان من آناکارنینا نیستم، نوشته‌ی چیستا یثربی
مجموعه داستان «من آنا کارنینا نیستم» در سال 1384 منتشر شد. این مجموعه حاصل دوازده داستان کوتاه از خانم یثربی است که پیش از این در نشریات مختلف (سال 68 تا 75) به چاپ رسیده. مجموعه «من آنا کارنینا نیستم» از دو بخش تشکیل شده، بخش اول داستانهای نویسنده و بخش دوم ترجمه انگلیسی همان داستان‌ها. این مجموعه بیش از یک بار چاپ نشده و چاپ نخست آن 2500 نسخه تیراژ دارد. خانم یثربی نویسنده پرکاری است. از سال 1376 که اولین اثر او منتشر شد تا کنون نزدیک به 45 اثر به چاپ رسانده است. آثار خانم یثربی در حوزه‌های مختلفی دسته بندی می‌شوند که شعر، داستان، نمایشنامه و روان شناسی از آن جمله‌اند.
شاید همین توجه به کمیت و تولید بالا باعث شده تا داستانهای خانم یثربی (حداقل در این مجموعه) از کیفیت بالایی برخوردار نباشد. در ادامه نگاهی نه چندان موشکافانه به داستانهای مجموعه «من آنا کارنینا نیستم» خواهیم داشت:
• پیرمرد و یاقوت، عنوان اولین داستان این مجموعه است، این داستان قصه پیرمردی است که از زمان جوانی هفت تیری پیش خود دارد، هرشب آن را تمییز می‌کند و زیر بالش خود می‌گذارد، تنها به این دلیل که «آدم از فردای خودش خبری ندارد» او صاحب فرزندانی می‌شود، بچه‌ها بزرگ می‌شوند، ازدواج می‌کنند، همسرش فوت می‌کند و او هر شب همان هفت تیر را زیر بالش خود می‌گذارد و در نهایت یک روز پس از عمری خستگی با همان هفت تیر خودکشی می‌کند. داستان به صورت فصل‌های پیاپی نقل می‌شود. یک فصل زندگی پیرمرد و فصل دیگر صحنه خودکشی و جست و جوی پلیسان. داستان پیرمرد و یاقوت با طرحی ساده پیش می‌رود، نویسنده با ناتوانی در استفاده از تعلیق مناسب از جذابیت آن کاسته است. روایت این داستان با دانای کل است، اولین و ساده‌ترین انتخابی که به ذهن می‌رسد. شاید اگر از روایت اول شخص استفاده می‌شد، تعامل با داستان راحت‌تر بود. پایان بندی ضعیف نیز از دیگر نکات منفی این داستان است. این ضعف تا حدی است که اگر پاراگراف نهایی داستان را حذف کنیم اشکالی به آن وارد نمی‌شود.
• دو داستان بعدی این مجموعه «این جا زنی گم شده است» و «داماد ژاپنی» در یک چیز مشترک‌اند و آن این که اگر خواننده حوصله کند و تا پایان داستان را بخواند، بعد از آخرین خط دنبال نوشته‌ای می‌گردد تا داستان را تمام کند. هر دوی این داستان‌ها اگرچه دچار اطنابی خسته کننده هستند (مخصوصاً در داماد ژاپنی) اما آنچنان که باید قصه را پیش نمی‌برند. روایت هر دو این داستان‌ها اول شخص است اما تفاوت آنها بسیار. داستان اول به جهت روایی مشکلی ندارد هم زوایه دید مناسب است و هم نوع روایت اما در «داماد ژاپنی» بیش از آنکه روایت داشته باشیم احساس نگاری داریم. شخصیت راوی آنقدر در بیان احساسات و اظهار نظرها زیاده روی می‌کند که خواننده قدرت کشف و فهم جدیدی برای خود نمی‌بیند.
• «فقط می‌خواستم بگویم دوستت دارم» عنوان یکی دیگر از داستانهای این مجموعه است. سوژه و طرح این داستان خوب است اما پرداخت آن به همان اندازه ضعیف. این داستان روایت تازه‌ای از داستان قدیمی لیلی و مجنون است و همان شعر که «اگر با دیگرانش بود میلی / چرا جام مرا بشکست لیلی» روایت شتاب زده داستان اصلی‌ترین نقطه ضعف آن است. تصویر سازی در این داستان بهتر از دیگر آثار این مجموعه صورت گرفته است.
نکته‌ای که در بیشتر آثار خانم یثربی (در این مجموعه)به چشم می‌خورد، انتخاب سوژه‌های دخترانه است. سوژه‌هایی که تنها یک دختر، آن هم اگر اهل مطالعه باشد از آن لذت می‌برد.
احساسی نگری به داستان سبب شده تا نویسنده در نگارش داستان نیز تحت تأثیر احساس قرار گیرد و این یعنی جدا شدن از تکنیک و فراموش کردن عناصر داستان. احساسی نویسی در برخی داستانهای خانم یثربی تا آنجا پیش رفته که به طرح داستان آسیب زده است.
مجموعه «من آنا کارنینا نیستم» اگر به لطف کوتاهی داستانهایش نبود شاید مخاطب را در همان ابتدا از خود دور می‌کرد. اگرچه داستانهای این مجموعه کوتاه‌اند اما نویسنده به هیچ وجه حداقل نویسی را (مینی مال نویسی) در داستانهایش را رعایت نکرده. کلمات، جمله‌ها و گاهی پاراگراف‌ها را می‌توان حذف کرد بدون اینکه به طرح و درون مایه خللی وارد آید.
نویسنده این مجموعه داستانهایش را در سطح پیش می‌برد. داستانهای «من آنا کارنینا نیستم» جای کشفی برای مخاطب ندارد. همه چیز همان است که گفته می‌شود و جایی برای درک لایه‌ای دیگر از داستان وجود ندارد.
دیگر آثار داستانی نویسنده:
قصه‌های جزیره / ترجمه
مردان کوچک / ترجمه
ماجراهای باور نکردنی 6 مداد رنگی و شما / تأْلیف (داستان کودکان)
مروارید، دختری که سر از تخم مرغ شانسی درآورد / تألیف (داستان کودکان)
دوست داشتن یعنی . . . / تألیف (داستان کودکان)
روی پاشنه‌های بلند / ترجمه
اسرار انجمن ارواح / تألیف
سلام خانم جنیفر لوپز / تألیف (نمایشنامه و داستان)
