مدرسه دراماتورژی قرآن کریم

مدرسه دراماتورژی قرآن کریم

آنچه اکنون تحت عنوان مدرسه دراماتورژی قرآن کریم شناخته می‌شود، حاصلِ ایده‌هایی بدیع و نوآورانه پیرامونِ بازاندیشی در باب قرآن کریم و ساز و کارهای بیانىِ آن از منظری نمایشی و ادبی است که از خلالِ گفت‌وگوهایی دوستانه به ثمر نشسته است.

مدرسه دراماتورژی قرآن کریم از سال ۱۳۹۶ و به همت جمعی از قرآن پژوهان و هنردوستان در مجموعه مدرسه اسلامی هنر کار خود را آغاز کرد و در تلاش بود که از منظری نمایشی و ادبی به کلیت اعجاز گونۀ قرآن کریم و شیوه‌های بیانی و ابلاغی آن بپردازد و از این رهگذر مسیری جدید برای بهره‌مندىِ روزافزونِ قرآن پژوهان و هنرمندان از این معجزۀ الهی بگشاید.

قدم اول در این مسیر ایجاد فضایی برای تعامل و گفت‌وگو میان صاحب‌نظران و اصحاب اندیشه و تحقیق در حوزه‌های مرتبط از قبیل شاخه‌های گوناگون قرآن پژوهی و همچنین اقسام گوناگونِ هنرها بود.

در این قدم مدرسه دراماتورژی قرآن با برگزاری چیزی بیش از ۱۱۰ جلسۀ علمی در طول سه سال ابتدایی فعالیت خود، توانست جمع کثیری از کارشناسانِ خبرۀ حوزه های فکری و هنری را گرد هم آورد و با تمرکز بر زوایای مختلف بحث، به تصویری شفاف و واضح از جغرافیای پژوهشی خود دست یابد.

در این میان حضور قرآن‌پژوهانِ برجستۀ حوزوی و دانشگاهی از یک سو و همچنین هنرمندان سرشناسِ سینما، تئاتر و ادبیات از سوی دیگر برای نخستین بار به ایجاد فضای تعامل محور و مشارکتی انجامید که ماحصل آن تدوین درسنامۀ دراماتورژی قرآن کریم به پیشنهاد وزارت محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی بود.

سلسله نشست‌های مدرسه دراماتورژی قرآن کریم
کتاب دراماتورژی قرآن؛ مبانی و روش‌ها

از دیگر ثمراتِ این سلسله جلسات نیز می‌توان به نگارش ۲۰ مقاله علمی معتبر در زمینۀ مبانی و رویکردهای گوناگون پیرامون دراماتورژی قرآن اشاره کرد که در زمستانِ سال ۱۴۰۰ در قالب کتابی تحت عنوانِ «دراماتورژی قرآن؛ مبانی و روش‌ها» به همت انتشارات مدرسه اسلامی هنر به چاپ رسید.

همچنین مدرسه دراماتورژی قرآن در کنار برگزاری جلسات علمی و نظری، به برگزاری کارگاه‌های عملی در زمینۀ پرورش نویسندگانی پرداخته که با تکیه بر مبانىِ قرآنی به ممارست در خلق آثار نمایشی و داستانی بپردازند.

در این کارگاه‌ها که شامل کارگاه های «نگارش خلاق بر محور انس با قرآن»، «دوره‌های مقدماتی تا پیشرفته فیلمنامه‌نویسی» و چندین کارگاه پیرامون «دراماتورژی قرآن؛ از ایده تا اجرا» بود، از سرشناس‌ترین اساتید، نویسندگان و کارگردانان سینما و تئاتر بهره برده شد و ماحصل آن ها مهارت آموزىِ عده زیادی از طلاب و هنرجویان در این مسیر بود. بخش دیگری از فعالیت‌های مدرسه دراماتورژی قرآن، معطوف به مطالعه و رصد فعالیت‌هایی در زمینه نسبت دین با هنر در دنیای غرب بود. در این بخش نیز مدرسه دراماتورژی با برگزاری جلسات مجازی با برخی از کارشناسان غربىِ دراماتورژی تلاش کرد به زبان مشترک با این کارشناسان برسد و آنها را نسبت به ایده دراماتورژی قرآن مشتاق سازد.

از سوی دیگر نیز مدرسه دراماتورژی با برگزاری دو دورۀ اکرانِ فیلم‌های سینمایی معتبر غربی که به بازنمایی الهیات مسیحی و کتاب مقدس در سینما پرداخته بودند، چیزی بیش از ۲۰ جلسه نقد و بررسی با حضور علاقه مندان به این حوزه‌ها برگزار کرد که ماحصل آن به زودی در قالب یک کتاب منتشر خواهد شد.

از دیگر فعالیت‌های مدرسه دراماتورژی قرآن نیز می‌توان به برگزاری جلسات و کارگاه‌هایی با مضمون بازخوانی ادبیاتِ معاصرِ فارسی از منظر قرآن اشاره نمود. در این کارگاه‌ها که تعداد آنها به بیش از ۱۰ جلسه می‌رسد، داستان‌های کوتاهی از ادوار مختلف ادبیات معاصر فارسی برگزیده شده و پس از خوانش جمعی آنها به وسیلۀ برخی از منتقدین سرشناس ادبی مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت. این مجموعه نیز به زودی در قالب یک کتاب به انتشار خواهد رسید.

در زمینۀ همکاری‌های مشترک پژوهشی نیز مدرسه دراماتورژی قرآن کریم به سفارش سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی در سال ۱۴۰۰ به طرح‌ریزی و اجرای سه پروژۀ پژوهشی در زمینه‌های مختلف قرآن و رسانه‌ای پرداخت. این سه پروژه به ترتیب عبارتند از:

۱. کاوشی پیرامون گونه‌های روایت در قرآن کریم

۲. بررسی ظرفیت‌های دراماتیک مفهوم معاد در اندیشه اسلامی به منظور کاربرد در برنامه‌های تلویزیونیِ رسانۀ ملی

۳. آینده پژوهی پیرامونِ غنی‌ترین سوژه‌های داستانی در قرآن کریم و تاریخ اسلام به منظور ساخت سریال نمایشی متناسب با وضعیت جامعۀ ایرانی در سال‌های آینده

بدین ترتیب مدرسه دراماتورژی قرآن در چیزی کمتر از پنج سال از آغاز کاشت نخستین بذرهای خود توانسته است به سطح گسترده‌ای تعاملات و فعالیت‌های مشترک علمی و هنری دست یابد که در نوع خود کم نظیر بوده است. به لطف الهی این مجموعه پژوهشی در گام‌های بعدی خود در تلاش است که هم در زمینۀ علمی و پژوهشی و هم در زمینه تولید هنری قدم‌های استواری را رو به جلو بردارد و زمینه سازِ تحولات متعددی در فضای رسانه‌ای، هنری و پژوهشی کشور باشد.