به گزارش روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی، رضا رحیمی فرد در نشست علمی مبانی دراماتورژی قرآن (روش اقتباس داستانی و سینمایی از موضوعات قرآنی) که به همت مرکز فرهنگی هنری دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در نخستین نمایشگاه دستاوردهای قرآنی این دفتر در مرکز همایش های غدیر قم برگزار شد، با طرح سؤالی مبنی بر این که آیا فرم کتب مقدس هم قابل استفاده است؟ اظهار داشت: غالباً متون مقدس از لحاظ محتوا مورد استفاده قرار می گیرند و اگر بپذیریم که قصص قرآنی دارای فرم متعین هستند، می توان آن را به عنوان اجرای زنده در نظر گرفت.
وی گفت: با هر قصه ای از انبیاء که مواجه می شویم، پی می بریم که خاصیت زبان قرآن این است که زبانی شبکه ای و چندلایه ای است؛ یعنی همان ویژگی که دانشمندان اثر نمایشی برای یک اثر می شمارند، قرآن نیز دارای این ویژگی است.
نویسنده فیلمنامه قرآنی فهرست مقدس بیان کرد: در ادبیات نمایشی، ما را به اسطوره های یونانی ارجاع می دهند، در حالی که یکی از ظرفیت های بالقوه ما، موقعیت انبیاء در قصص قرآنی است؛ این قصص در شرایطی قرار می گیرند که از خود، ویژگی های انسانی بروز می دهند و این ویژگی ها می توانند دستمایه ما در یک نمایش باشند.
وی افزود: به نظر می رسد ظرفیت های قرآن کریم در جنبه هایی که در دسترس ما هست، دستاوردهای کاملا امروزی و قابل بهره برداری دارد؛ موقعیت هایی که در قصص قرآنی برای ما به عنوان متن شفاهی تعریف می شود کاملا رویدادی زنده است و یک دارماتورژ باید بپذیرد که با یک متن زنده مواجه است.
رحیمی فرد اظهار داشت: هر چه در صحنه تولید معنا پیدا می کند، به آن کنش گفته می شود و به نظر می رسد که مشخصاً در قصص قرآنی به روشنی با کنش نمایشی مواجه هستیم؛ مثلاً در قصه یونس(ع) هر اتفاقی رخ دهد، در ذیل یک کنش سراسری قابل تعریف است؛ یعنی ما با پیامبری مواجه هستیم که به رسالت خود پشت کرده و گرفتار عذاب الهی می شود و تنها پیامبری است که قرآن او را مورد ملامت قرار می دهد؛ ما در بهترین آثار نمایشنامه های غربی هم با چنین شخصیتی مواجه نیستیم؛ شخصیتی که خدا او را برای هدایت قومی برانگیخته ولی در نهایت او را ملامت می کند؛ گرچه او اکسیر تسبیح را یافته و بازگشتی شکوهمندانه دارد و جزء توابین می شود.
وی با بیان اینکه این داستان برای ما کاملاً عبرت آمیز است، گفت: مخاطب می تواند با خود ییندیشد که آیا ما در زندگی چنین خطاهایی نداریم و آیا می توانیم رجوع و توبه کنیم.
استاد دراماتورژی قرآن کریم تصریح کرد: ما را کتاب هدایت می دانیم و قرآن ما را به مطالعه عالم هستی و خواندن دعوت می کند؛ و کل این مصحف شریف در تفسیر کلمه اقرا است تا ما را با تمامیت وجود و هستی مواجه کند.
وی افزود: بنده هیچ رویکرد بشری را در ادبیات نمایشی نفی نمی کنم ولی ما تا وقتی به حقیقت قرآنی که جهان بینی الهی و معنوی به ما می دهد دسترسی نیابیم، امکان ذکر صفت قرآنی برای یک اثر ممکن نیست و این چیزی نیست که بتوان با سمینار و شعار به آن رسید، بلکه باید در وجود خود هنرمند شکل بگیرد؛ خالق اثر قبل از هر کسی متوجه می شود که آیا در مدار هدایت قرار گرفته است؟ که همه را به آن سمت ارجاع می دهد.
رحیمی فرد اظهار داشت: اثر قرآنی آن چیزی نیست که حتماً یک آیه از قرآن در آن ذکر شود، بلکه می توان مخاطب را طوری هدایت کرد که خودش را در برابر خداوند و کل هستی قرار دهد؛ هنرمندی که خود را در مقام مخاطبه با قرآن قرار می دهد در کمترین حالت باید خودش را پیرو یکی از انبیاء ببیند، اگر نگوئیم باید خودش را جای یک پیامبر بگذارد.
وی گفت: قصص قرآنی خیلی از این موقعیت ها را به نحوی منحصر به فرد برای ما زنده می کند که حتماً هر انسانی مراتبی از آن موقعیت را تجربه کرده است و یک نویسنده و هنرمند برای اینکه فضایی خلق کند که مخاطب را بی پرده با آن روبرو کند، باید قبل از هر کسی خودش را در آن شرایط قرار دهد و وقتی سخن از موقعیت انبیاء می شود، قرآن ما را دعوت می کند که خود را در آن موقعیت ها قرار دهیم و اجازه مخاطبه با متن قرآن را به ما می دهد.
نویسنده فیلمنامه قرآنی فهرست مقدس تصریح کرد: قرآن بی تردید در هیچ کجا انسانی را که سؤال جدی دارد، بی پاسخ نمی گذارد و در مواجهه یک هنرمند این اتفاق باید بیفتد که خودش را در فرایند مخاطبه حذف نکند.
وی با بیان این که نمی توانیم گنجینه تفاسیر خود را نادیده بگیریم، خاطرنشان کرد: علامه طباطبایی(ره) با آن جایگاه علمی و معنوی، دریافت های خود را به ما ارائه کرده است ولی لزوماً نباید از زاویه علامه با قرآن مواجه شویم، بلکه باید رابطه منحصر به فرد و اختصاصی خود را با قرآن حفظ کنیم و نباید مراجعه به قرآن را منحصر به استخاره کنیم؛ گفته شده که در روز هرقدر برایتان میسر است، قرآن بخوانید زیرا قرآن پاسخ همه سؤالات روزانه ما را می دهد.
منو
