در روز یکشنبه اول بهمن‌ماه ۱۴۰۲، مراسم اکران فیلم مستند الکافی در سالن سینما آیه برگزار شد و طی آن، مصاحبه ای با مسعود طاهری کارگردان این مستند انجام شد که گوشه ای از آن در اینجا مشاهده می‌شود.
– سلام، ضمن تبریک و خدا قوت، لطفا در خصوص اثر جدید خود با نام مستند «الکافی» توضیح بفرمایید.
– سلام. متشکرم. مستند «الکافی» در حقیقت، پرتره یک کتاب است. ما هر زمان از قدر و منزلت کافی صحبت می‌کنیم، نمی‌توانیم به مورد قدر و منزلت شیخ کلینی نپردازیم. ما در مستند «الکافی» اولا ما به ریشه‌ها و زمینه‌های به وجود آمدن مکتب حدیثی قم یعنی انتقال مکتب حدیثی کوفه به قم اشاره می‌کنیم و شرایطی که در ری بوده تا استعداد نابی چون شیخ کلینی در آن به وجود آید و همچنین با توجه به حضور و فعالیت اسماعیلیه در آن مقطع زمانی و مکانی، اشاراتی داریم. ثانیا و در مرحله بعد، به قصه خود کتاب و زندگی شیخ کلینی می‌پردازیم و آن را تا یک جایی جلو می‌بریم؛ اما اصل مساله چند ویژگی دارد که ما در این فیلم دنبال می‌کنیم؛ یکی ساختار کتاب «الکافی» و دیگری اهمیت این کتاب در دو مقطع زمانی؛ یکی در آن زمانی است که احادیث را بررسی می‌کند که طبیعتا ما شناخت خوبی نسبت به افکار و اندیشه‌های شیعه در آن زمان پیدا می‌کنیم؛ زیرا ما به عنوان شیعه، تاریخی داریم که در طول قرون متمادی، غبارهایی بر آن نشسته و طبیعتا حاکمیت شیعه، تغییراتی داشته است و دیگری اهمیت آن در عصر حاضر؛ اما فیلم «الکافی» مخاطب را به قرن سوم و چهارم که در آستانه غیبت صغری قرار داریم می‌برد و بحرانی که امامیه با آن مواجه است.
– در مستند شما، اشاره‌ای هم به تاریخچه تاسیس شیعه شده است؟
– بله، متاسفانه امروز هستند کسانی که می‌گویند: «شیعه ساخته و پرداخته دوره صفویه است». به نظر من کسی که مستند «الکافی» را ببیند، حداقل می‌فهمد که اینها یک سری دروغ‌ها و مزخرفاتی است که دشمنان دین و مذهب، به ذهن افراد جامعه انتقال می‌دهند که می‌توانیم بگوئیم در حقیقت این دروغ‌ها، شبیه یک کاریکاتور از روشنفکری تاریخ تشییع است. مستند «الکافی» در واقع به شناخت ما از اعتبار شیعه راستین، شیعه نخستین کمک می‌کند.
– از جهت ساختاری، مستند «مستشرق» که قبلا کار کرده بودید با مستند «الکافی»، چه تفاوتی دارد؟
– در مستند «مستشرق» ما تقریبا ۱۰ الی ۱۵ درصد نریشن داشتیم؛ اما اینجا ۶۵ درصد نریشن داریم، ضمن اینکه برای ارتباط بیشتر با مخاطب عام، سعی کردیم از محتوای عمومی‌تر، استفاده کنیم؛ زیرا تقریبا همیشه قشر نخبه، مشتری کار ما هستند. نکته بعدی که در این مستند رعایت شد اینکه از سیستم بازسازی تاریخی استفاده کردیم که همین عامل هم به توسعه دایره مخاطبین عام این مستند، کمک می‌کند. همچنین مصاحبه‌ها هم کمتر شده است.
– مدت زمانی که برای تولید این اثر گذاشته شد، چه مقدار بوده است؟
– کار تولید، تقریبا یک سال طول کشید و اگر زمانی که برای پژوهش کار گذاشته شد را نیز حساب کنیم، حدود ۱ سال و نیم الی ۲ سال طول کشیده است.
– طرح اولیه از کجا آمد و چه نهادهایی در تولید این اثر نقش داشته‌اند؟
– طرح اولیه را خودم دادم؛ اما با مشارکت مرکز سینمای مستند تجربی هست که بخشی از هزینه‌ها به عهده خودم بوده و بخشی از آن را هم مرکز تقبل کرده است و من از مرکز خیلی ممنونم که از چنین کارهایی، حمایت لازم را دارد.
– درباره زمان مستند هم اگر مطلبی هست، بفرمائید.
– بله. نسخه ابتدایی ۱۳۹ دقیقه بود؛ اما نسخه‌ای که آماده اکران داریم، تقریبا ۱۱۰ دقیقه است. نسخه که امروز برای پژوهشگران قم اکران شد، ۱۳۳ دقیقه بود.
– از عوامل مستند «الکافی» هم برای ما بفرمائید.
– بله. در حقیقت این مستند، محصولی از مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی هست و عزیزان زیادی برای تولید این مجموعه، زحمت کشیده‌اند. غیر از نویسندگی، کارگردانی و تهیه‌کنندگی که بنده انجام دادم، مسعود طاهری، دستیار اول کارگردان و برنامه‌ریز: مژگان حصاری، تصویر: محمدعلی پور اسد، تدوین: مسعود طاهری، هاجر آقایی، موسیقی: فرزاد هادی، گرافیک: نیلوفر جوشن، صدا: سیاوش حیدری، راوی: محمود راسخ فر، امیرعباس قلیچ لو، اصلاح رنگ: ایمان صالحی، پژوهش: مسعود طاهری، دستیاران پژوهش: سمیه خرم‌نژاد، فاطمه حقیقت، فاطمه خضردوست، ربابه میرباقری، بازیگران: امیرعباس قلیچ لو، حمید عبادی، مهدی قاهری، حسین تقی‌زاده، مجید بختیاری، احد توحیدی‌راد، محمدمهدی پیریزاد، امیرحسین صفاپور، طراح پوستر: مونا طاهری، طراح گریم: محمدمهدی پریزاد، طراح لباس: پروین حسینی، تولید بازسازی: مجتبی دربند.
– از وقتی که بابت ارائه توضیح به ما دادید، تشکر میکنم.
– خواهش میکنم. موفق باشید
